Czy nawiewniki w oknach są obowiązkowe?

Wentylacja grawitacyjna, zwana też naturalną, wciąż pozostaje najpopularniejszym rodzajem wentylacji budynków stosowanym w Polsce. W pierwotnych założeniach dopływ powietrza zewnętrznego był w niej zapewniany przez nieszczelności w stolarce okiennej. Od kilkudziesięciu lat metoda ta jest nieskuteczna lub wręcz całkowicie niemożliwa przez wzgląd na pełną szczelność nowoczesnych okien. Do prawidłowego działania system wentylacji grawitacyjnej wymaga więc zastosowanie innych rozwiązań – do najpopularniejszej opcji należy montaż nawiewników okiennych. Czy urządzenia te są jednak obowiązkowe? Tę i kilka innych kwestii wyjaśniamy poniżej.

Nawiewnik okienny – co to właściwie jest?

Zanim przejdziemy do sedna, warto zacząć od podstaw, czyli tego, czym właściwie są takie nawiewniki. Otóż nawiewnik okienny to niewielkich rozmiarów urządzenie mechaniczne przeznaczone do montażu w oknie lub drzwiach balkonowych, którego zadaniem jest zapewnienie stałego i kontrolowanego dopływu świeżego powietrza zewnętrznego w ilości wystarczającej do prawidłowego działania systemu wentylacji. Dotyczy to zwłaszcza modeli sterowanych automatycznie (takich jak nawiewniki higrosterowane lub ciśnieniowe), które dostosowują wydajność pracy do aktualnych potrzeb wentylacyjnych.

Powinno się je zakładać w górnych częściach okien lub drzwi balkonowych – dokładna lokalizacja zależy od typu danego nawiewnika. Nawiewniki w oknach montuje się więc we frezowanych szczelinach (w oknach PVC i drewnianych można je wyciąć samodzielnie, natomiast okna aluminiowe muszą być do tego przygotowane fabrycznie), wrębach (wymaga to tylko wycięcia i wymiany trzech fragmentów uszczelki oraz przykręcenia nawiewnika w odpowiednim miejscu) lub pomiędzy ramą a nadprożem (montaż nawiewników tego typu nie wymaga żadnej ingerencji w konstrukcję okna, ale może być przeprowadzony tylko w momencie jego wprawiania).

Nawiewniki okienne mają bardzo prostą budowę – składają się właściwie tylko z wewnętrznego regulatora i zewnętrznej czerpni. Czerpnia może być dodatkowo wyposażona w specjalne filtry antyalergiczne/antysmogowe i tłumik akustyczny.

Wysokiej jakości nowoczesne nawiewniki do okien znajdziesz w ofercie firmy Brevis – polskiego producenta nawiewników. Polecamy zwłaszcza nawiewniki ciśnieniowe linii Ventair.

Nawiewniki w przepisach prawnych

Jeśli chodzi o kwestie wentylacji, regulacje prawne zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 6.11.2008 roku W sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Nakłada ono obowiązek wentylacji wszystkich pomieszczeń użytkowych – objęty jest nim każdy budynek użytkowy, włączając w to nawet małe domki jednorodzinne. Dotyczy to nie tylko budynków już gotowych, ale również tych poddawanych remontowi, nadbudowie, zmianie sposobu użytkowania (np. z mieszkalnego na biurowy), a także zupełnie nowych, które dopiero zaistniały na papierze.

A gdzie w tym wszystkim są bohaterowie tego artykułu? Przytoczone wyżej rozporządzenie wylicza nawiewniki okienne jako jedną z metod zapewnienia dopływu powietrza zewnętrznego do budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej korzystających z wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej wywiewnej. Mówi o tym np. § 155 ust.3:

W przypadku zastosowania w pomieszczeniach innego rodzaju wentylacji niż wentylacja mechaniczna nawiewna lub nawiewno-wywiewna, dopływ powietrza zewnętrznego, w ilości niezbędnej dla potrzeb wentylacyjnych, należy zapewnić przez urządzenia nawiewne umieszczane w oknach, drzwiach balkonowych lub w innych częściach przegród zewnętrznych.

Jak widać w powyższym cytacie, nie stosuje się ich jedynie w budynkach korzystających z wentylacji mechanicznej nawiewnej lub nawiewno-wywiewnej (szczególnie tej wyposażonej w rekuperator) – ich funkcję pełnią tam dedykowane wentylatory nawiewne.

Jakie ilości powietrza muszą napływać do mieszkania?

Minimalną ilość powietrza, jaka musi napłynąć do domu lub mieszkania, można obliczyć na podstawie wartości strumienia objętości powietrza zawartych w Polskiej Normie PN-83/B-03430 Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, ze zmianami Pr PN-B-03430/ Az3 z lutego 2000 r.

W jej treści znajdziemy następujące dane (obowiązujące dla każdego rodzaju wentylacji):

• 70 m³/h – dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonych w kuchenkę gazową lub węglową,
• 30 m³/h – dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonych w kuchenkę elektryczną (mieszkanie z 3 lokatorami),
• 50 m³/h – dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonych w kuchenkę elektryczną (powyżej 3 lokatorów),
• 50 m³/h – dla kuchni bez okna zewnętrznego lub dla wnęk kuchennych, wyposażonych w kuchenkę elektryczną,
• 50 m³/h – dla łazienek,
• 30 m³/h – dla oddzielnych ustępów,
• 15 m³/h – dla oddzielnych pomieszczeń bezokiennych,
• 30 m³/h – dla pokoi oddzielonych od tych pomieszczeń co najmniej dwojgiem drzwi oraz pokojów znajdujących się na wyższym poziomie w wielopoziomowych budynkach jednorodzinnych lub wielopoziomowych mieszkaniach w budynkach wielorodzinnych.

W kuchniach bez okien z kuchenką gazową zalecane jest stosowanie wentylacji mechanicznej wywiewnej przy zachowaniu strumienia usuwanego powietrza na poziomie 70 m³/h.

Normy dotyczące nawiewników okiennych

Dwoma dokumentami skupiającymi się na nawiewnikach okiennych i obowiązującymi w naszym kraju są Polska Norma PN-B-03430:1983 oraz europejska norma EN 13141-9 (ze zmianą AZ3:2000; Polska przyjęła ją dnia 25.06.2008).

W tej pierwszej zawarto dopuszczalną szerokość strumienia powietrza przepływającego przez nawiewnik oraz maksymalną szczelność całkowicie zamkniętego nawiewnika.

Zgodnie z nią, strumień objętości powietrza przepływającego przez otwarty nawiewnik powinien wynosić:

• 20-50 m³ powietrza na godzinę – wentylacja grawitacyjna,
• 15-30 m³ powietrza na godzinę – wentylacja mechaniczna wywiewna.

Natomiast minimalny przepływ powietrza przez nawiewnik w pozycji zamkniętej musi wynosić od 20 do 30% wydajności zapewnianej przez całkowicie otwarty nawiewnik. Dlaczego? Całkowicie szczelne nawiewniki nie miałyby najmniejszego sensu, bo nie spełniałyby swojej podstawowej funkcji.

W przytoczonej tu europejskiej normie znajdują się wytyczne odnośnie do obowiązkowych dodatkowych testów pod kątem wpływu temperatury i wilgotności powietrza na działanie nawiewników higrosterowanych (czyli urządzeń automatycznych, reagujących na zmiany wilgotności powietrza w pomieszczeniu). Przewiduje ona dwie metody takich testów:

• Izotermiczną, w której zmianie ulega wyłącznie poziom wilgotności względnej wewnętrznej, a wilgotności zewnętrzna oraz temperatury na zewnątrz i wewnątrz są stałe.
• W drugiej zakłada się stałość temperatury wewnętrznej i względnej wilgotności zewnętrznej przy zmianach temperatury zewnętrznej i wilgotności względnej wewnętrznej. Takie warunki są znacznie bliższe tym, w których dany nawiewnik będzie pracował.

Czy nawiewniki w oknach są obowiązkowe?

Biorąc pod uwagę przytoczone tutaj przepisy, odpowiedź jest prosta: w ogólnym rozrachunku nawiewniki w oknach nie są obowiązkowe – są po prostu jedną z tańszych i popularniejszych możliwości zapewnienia prawidłowego działania systemu wentylacji. W większości przypadków można je więc zastąpić innymi urządzeniami dającymi ten sam efekt. Dlaczego tylko w większości, a nie w każdym? Są pewne sytuacje, które wymuszają montaż właśnie nawiewników okiennych.

Taki obowiązek spoczywa na lokatorach rezydujących w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego (tj. blokach, budynkach wielorodzinnych itp.) w trzech konkretnych przypadkach:

1. Gdy zakładał to projekt budowlany;
2. W przypadku stwierdzenia źle działającego systemu wentylacyjnego i wydania stosownej decyzji przez organ administracji budowlanej;
3. Jeśli nakaże to właściciel lub zarządca budynku.

Warto zwrócić uwagę szczególnie na punkt trzeci – w świetle prawa właściciel/zarządca może nałożyć obowiązek montażu nawiewników w oknach lub drzwiach balkonowych w praktycznie dowolnym momencie. Możliwość tę daje mu art.61 pkt.1 ustawy Prawo Budowlane (tekst jedn. Dz.U.2017.1332 z dnia 2017.07.06) – moc prawna tego zapisu została potwierdzona na drodze sądowej. Za przykład może posłużyć choćby Wyrok II OSK 848/14 Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 grudnia 2015 r.

Dlaczego warto zakładać nawiewniki okienne?

Choć na ogół nie są obowiązkowe, warto rozważyć montaż nawiewników przynajmniej z kilku powodów.

Po pierwsze, zapewniają prawidłową pracę wentylacji bez konieczności otwierania okien. Nie trzeba się też martwić o przeciągi – prawidłowy montaż nawiewników wyklucza je całkowicie.

Po drugie, prawidłowo zamontowany nawiewnik nie powoduje dyskomfortu termicznego – napływające powietrze zdąży się nagrzać i nie będzie wywoływać chłodnych podmuchów. Aby tak się stało, nawiewnik musi znaleźć się na wysokości 2 metrów nad podłogą.

Po trzecie, dzięki wspomnianym filtrom antysmogowym/antyalergicznym napływające do mieszkania powietrze będzie znacznie czystsze – nowoczesne modele mogą wyłapywać nawet do 99% pyłu zawieszonego PM10 i do 80% pyłu zawieszonego PM2.5 oraz większość typowych lotnych alergenów (takich jak zarodniki grzybów czy pyłki roślin), znacznie przyspieszając pracę dedykowanych oczyszczaczy powietrza. Docenią to zwłaszcza mieszkańcy miast i terenów przemysłowych.

Po czwarte, nawiewniki powietrza do okien mogą tłumić zewnętrzne dźwięki nawet o 48 dB. Pozwalają zatem cieszyć się przepływem powietrza bez obaw o źródła głośnych dźwięków nawet tuż pod naszymi oknami. Ponadto tłumiki akustyczne mogą być stosowane jednocześnie z filtrami z poprzedniego punktu, jeszcze bardziej zwiększając wygodę mieszkańców.

Jak rozmieścić nawiewniki i ile sztuk będzie potrzebne?

Zgodnie z treścią § 150 ust.1 i ust.2 cytowanego już tutaj Rozporządzenia Ministra Infrastruktury, powietrze powinno przepływać z pokoi do kuchni, aneksów kuchennych i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, czyli z pomieszczeń o najmniejszym do tych o większym stopniu zanieczyszczenia powietrza. Rozmieszczenie nawiewników powinno zatem umożliwiać właśnie taki ruch powietrza. Jeśli dany pokój ma ponad 20 m², zaleca się zamontowanie w nim przynajmniej dwóch nawiewników.

Jeśli zaś chodzi o ilość tych urządzeń, wystarczy zsumować strumienie powietrza dla wszystkich pomieszczeń (na podstawie przytoczonych wcześniej wartości) i wynik podzielić przez wydajność pojedynczego urządzenia.

Czy nawiewniki powietrza w oknach są obowiązkowe? – podsumowanie

Przepływ powietrza w użytkowanych budynkach i zapewniana dzięki niemu sprawność systemu wentylacji grawitacyjnej/mechanicznej wywiewnej/hybrydowej (połączenie dwóch poprzednich) jest obowiązkiem nakładanym przez przepisy prawne. Te same przepisy podają nawiewniki do okien jako jedną z metod wypełnienia tego obowiązku. Urządzenia te same w sobie nie są jednak obowiązkowe, wyłączając kilka konkretnych sytuacji. Mimo to warto się na nie zdecydować – niosą ze sobą wiele korzyści, obok których aż żal przejść obojętnie.

Artykuł partnera.